جنگل‌های ابر: جاذبه طبیعی سمنان

در دامنه شمالی رشته کوه البرز در بخش‌های مرتفع شهرستان شاهرود واقع در استان سمنان به مجموعه‌ی بی نظیری از جنگل‌های هیرکانی برمی‌خوریم که با نام جنگل‌های ابر در ایران و جهان شناخته می‌شوند. این طبیعت شگفت انگیز و بکر هم دارای مناظری منحصر بفرد از لحاظ بصری و هم دارای تنوع زیستی (گیاهی و جانوری) خاصی بوده که نظیر آن را کمتر در دنیا می‌توان یافت . جنگل‌های ابر در واقع محل تلاقی منطقه کم فشار (دشت) و پرفشار (ابر) است و همین دلیلی است بر تشکیل این زیبایی عظیم. قدمت این جنگل‌های جذاب به 40 میلیون سال می‌رسد.

جنگل‌هایی که میراث دار گذشته پرفراز و نشیب این خاک بوده و جزو کهنسال‌ترین جنگل‌های زنده دنیا بشمار می‌رود که نقش حائز اهمیتی در صنعت گردشگری منطقه شاهرود ایفا می‌نماید و سالانه گردشگران داخلی و خارجی زیادی برای بازدید از این جاذبه طبیعی به این استان سفر می‌کنند.

 واقع شدن جنگل‌های ابر در ارتفاعات بالا و پوشیده شدن آن توسط ابرهای انبوه، سبب پیدایش منظره‌ای خاص گشته که علت اصلی نامگذاری این جنگل‌ها به نام ابر می‌باشد. درختان این جنگل شامل انواع گونه‌ها مانند بلوط، افرا، اقاقیا، توسکا و ... بوده که همین امر باعث گشته این نقطه از نادرترین و زیباترین جنگل‌های دنیا با متنوع‌ترین گونه‌های گیاهی به شمار رود. ارتفاع زیاد از سطح دریا و دمای پایین در فصل گرما از شاخصه‌های اصلی جنگل‌های ابر محسوب شده و وجود چشمه سارهای بی شمار و نزدیکی این جنگل به روستای ابر، این منطقه را به یکی از مناطق مهم و زیبای گردشگری استان سمنان تبدیل کرده‌است.

از گونه‌های جانوری حائز اهمیت این منطقه می‌توان به خرس، پلنگ، گرگ، شغال، کل و خرگوش‌های وحشی اشاره نمود.

 وجود دو آبشار دیدنی و جذاب به نام شرشر و آلوچال از دیگر جاذبه‌های دیدنی این جنگل‌ها بشمار می‌رود که هر ساله جمعیت بی شماری را برای بازدید از منطقه به خود جذب می‌کند.

در این مقاله به منطقه حفاظت شده جنگل‌های ابر، ویژگی‌های جنگل‌های ابر و تاثیر تغییر اقلیم بر جنگل‌های ابر خواهیم پرداخت. اگر خودتان نیز بخواهید در این زمینه با کاهش هزینه تولید محتوا انجام دهید، پیشنهاد ما انتخاب سایت رایا مارکتینگ می‌باشد.

منطقه حفاظت شده جنگل‌های ابر

اواسط دهه نود خبری مبنی بر احداث جاده از دل جنگل‌های ابر باعث تشویش خاطر دوستداران محیط زیست شد که با واکنش مردم و اهالی بومی و کارشناسان محیط زیست و منابع طبیعی روبرو گشته و بعد از پیگیری‌های فراوان این پروژه متوقف و جنگل‌های ابر به عنوان منطقه حفاظت شده از سوی سازمان محیط زیست کشور اعلام گردید. بدین ترتیب هرگونه تغییر و تصرف در جنگل‌های ابر مجازات و پیگیری قانونی را در پی خواهد داشت.

با توجه به اهمیت بالای جنگل‌ها در مناطق مختلف چه از لحاظ تولید اکسیژن و دفع دی اکسید کربن و چه از لحاظ افزایش مقاومت خاک در برابر سیلاب و روان آب‌ها و چه از لحاظ حفظ گونه‌های گیاهی و جانوری و جلوگیری از تغییرات اکوسیستمی (Ecosystem) و اقلیمی، حفظ و حراست از این میراث خدادادی وظیفه همگانی ماست تا این گنج گرانبها را به نسل‌های بعدی این  سرزمین بسپاریم.

ویژگی‌های جنگل‌های ابر

جنگل ابری که جنگل مه نیز نامیده می‌شود، جنگل مرطوب کوهستانی همیشه سبز استوایی یا نیمه گرمسیری است که با پوشش ابری مداوم، مکرر یا فصلی در سطح پایین، معمولاً در سطح تاج پوشش مشخص می‌شود. جنگل‌های ابر اغلب خزه‌های فراوانی را نشان می‌دهند که زمین و پوشش گیاهی را پوشانده‌اند، که در این صورت به آنها جنگل‌های خزه‌ای نیز می‌گویند. جنگل‌های خزه‌ای معمولاً روی زین کوه‌ها توسعه می‌یابند، جایی که رطوبت وارد شده توسط ابرهای ته نشین شده به طور مؤثرتری حفظ می‌شود. در ادامه به برخی ویژگی‌های جنگل‌های ابر می‌پردازیم:

آب و هوا

بسته به آب و هوای محلی، که تحت تأثیر فاصله تا دریا و عرض جغرافیایی است، ارتفاع از 500 متر تا 4000 متر از سطح دریا متغیر است. به طور معمول، یک نوار نسبتاً کوچک ارتفاع وجود دارد که در آن محیط جوی برای توسعه جنگل‌های ابری مناسب است. این امر با مه یا ابرهای پایدار در سطح پوشش گیاهی مشخص می‌شود که منجر به کاهش نور مستقیم خورشید و در نتیجه تبخیر و تعرق می‌شود. در جنگل‌های ابری، بیشتر بارندگی به صورت قطره مه است، جایی که مه بر روی برگ درختان متراکم می‌شود و سپس بر روی زمین می‌چکد.

جنگل‌های ابری استوایی از 23 درجه شمالی تا 25 درجه جنوبی گسترش یافته و در یک منطقه نسبتاً باریک ارتفاعی با محیط جوی ویژه‌ای که در سطح پوشش گیاهی (Vegetation) مشخص می‌شود، رخ می‌دهند. بارندگی سالانه می‌تواند از 500 تا 10000 میلی متر در سال و میانگین دما بین 8 تا 20 درجه سانتی گراد باشد. در حالی که امروزه جنگل ابری پرکاربردترین واژه است، در برخی مناطق به این اکوسیستم‌ها یا انواع خاصی از جنگل‌های ابری، جنگل خزه، بیشه کوهی و ... نامیده می‌شود.

اپی فیت‌ها

از آنجایی که جنگل‌های ابری در کوه‌ها یافت می‌شوند، خنک‌تر از جنگل‌های بارانی گرمسیری هستند که بیشتر مردم می‌شناسند. همانطور که وارد جنگل ابر می‌شوید، قابل توجه‌ترین گیاه در همه جا اپی فیت‌ها و به ویژه بروملیادها هستند. این گیاهان هوایی که به مواد مغذی حمل شده در ابرها و نسیم وابسته هستند.

آنها مخازن آب را روی شاخه‌هایی ایجاد می‌کنند که بسیاری از گونه‌ها تمام عمر خود را در آنجا زندگی می‌کنند. یا از آنها برای محافظت از تخم‌ها و بچه‌هایشان استفاده کنند. بادهای کوهستانی و اضافه وزن آب در اپی فیت‌ها اغلب باعث سقوط شاخه‌ها به زمین می‌شوند. شاخه‌های در حال سقوط نیز شکاف‌های نوری ایجاد می‌کنند و اجازه رشد گیاهان مقاوم به نور را می‌دهند.

خاک‌ها

بدون باران‌های ریزشی که در جنگل‌های بارانی اتفاق می‌افتد، برگ‌هایی که به سطح خاک می‌ریزند آنقدر سریع خرد نمی‌شوند که مواد مغذی را به درختان برگردانند. در جنگل‌های ابر باران راحت‌تر در سطح خاک نفوذ می‌کند. بنابراین به عنوان یک قانون کلی درختان کوچکتر از جنگل‌های بارانی رشد می‌کنند. این باعث کاهش ارتفاع تاج جنگل ابر شده و به ظاهر گره‌دار جنگل می‌افزاید. حیوانات فراوان هستند اما جنگل ابر شاخ و برگ‌های زیرین ضخیم‌تری دارد به طوری که ما به عنوان بازدیدکننده کمتر آنها را می‌بینیم. در واقع پرندگان فراوان‌تر هستند.

خزه و سرخس

چیز دیگری که هنگام ورود به یک جنگل ابر متوجه خواهید شد خزه‌ها و سرخس‌های غول پیکر ... و درختان سرخس هستند. آنها جمع آوری کننده آب هستند. در ابرهای جنگل ابری، مه باید به آب مایع تبدیل شود تا گیاهان زنده بمانند و این زمانی است که خزه ظاهر ستاره‌ای ایجاد می‌کند و خود را خنثی می‌کند و مایع را ایمن نگه می‌دارد تا در خاک یا مستقیماً به تنه و ساقه گیاهان برود. از سوی دیگر، ریشه‌های ضخیم سرخس برای حفظ خاک و آب موجود در آن عالی است. و به همین دلیل است که ما تعداد زیادی از آنها را می‌بینیم.

به شما پیشنهاد می‌کنیم مقاله "تولید محتوا برای جنگل‌های ابر" را نیز مطالعه کند تا در این زمیه دید قوی و کاملی به‌دست آورید.

پرنده‌ها

پرندگان نیز نقش منحصر به فردی را در سیستم جنگل‌های ابر ایفا می‌کنند. آنها هم برداشت کننده و هم کاشت کننده هستند و جمعیت حشرات را دور نگه می‌دارند. پرندگان همچنین صداهای جنگل ابر را می‌سازند و آوازها، صدای جیر جیر و صدای آنها در میان درختان و گیاهان انبوه ایجاد یک محیط جادویی طبیعی است.

اکنون، بیایید به این فکر نکنیم که پرندگان برای جنگل‌های ابری چه می‌کنند، بلکه تصور کنیم که جنگل‌های ابر برای پرندگان چه می‌کنند زیرا تنوع قابل‌توجهی از گونه‌های بومی و نزدیک به بومی را حفظ می‌کنند. ایجاد پناهگاه امن برای پرندگان زمستان گذران. آنها همچنین مناطق مهمی برای جستجوی غذا برای پرندگان مهاجر هستند که زمستان‌شان را به سمت جنوب می‌برند و در مسیر خود به سمت لانه‌های خود در شمال عبور می‌کنند.

تاثیر تغییر اقلیم بر جنگل‌های ابر

به دلیل وابستگی ظریف آنها به آب و هوای محلی، جنگل‌های ابر به شدت تحت تأثیر تغییرات آب و هوایی جهانی قرار خواهند گرفت. تعدادی از مدل‌های اقلیمی نشان می‌دهند که ابری در ارتفاع کم کاهش می‌یابد، به این معنی که آب و هوای بهینه برای بسیاری از زیستگاه‌های جنگل ابری در ارتفاع افزایش می‌یابد. در ارتباط با کاهش غوطه ور شدن رطوبت ابر و افزایش دما، چرخه هیدرولوژیکی (Hydrologic Cycle) تغییر می‌کند و در نتیجه سیستم خشک می‌شود.

این می‌تواند منجر به پژمردگی و مرگ اپی‌فیت‌ها شود که به رطوبت زیاد متکی هستند. انتظار می‌رود قورباغه‌ها و مارمولک‌ها از افزایش خشکسالی رنج ببرند. علاوه بر این، تغییرات آب و هوایی می‌تواند منجر به مقدار بیشتری از طوفان‌ها شود که ممکن است آسیب به جنگل‌های ابری کوهستانی استوایی را افزایش دهد. در مجموع نتایج تغییرات اقلیمی از دست دادن تنوع زیستی، تغییر ارتفاع در محدوده گونه‌ها و جابجایی جامعه و در برخی مناطق، از بین رفتن کامل جنگل‌های ابری خواهد بود.

سخن آخر

جنگل‌های ابر به پوشش گیاهی مناطق کوهستانی گرمسیری اطلاق می‌شود که در آن بارندگی شدید و تراکم مداوم ناشی از سرد شدن رطوبت توسط کوه‌ها به سمت بالا رانده می‌شود. آنها معمولاً با یک لایه مه آلود پایدار، مکرر و فصلی از غبار و پوشش ابر معمولاً در سطح تاج مشخص می‌شوند. جنگل‌های ابری نادر هستند زیرا شرایط استثنایی که این جنگل‌ها را ایجاد می‌کند تنها در مناطق گرمسیری با کوه‌های بلند یافت می‌شود.

در صورتی‌که قصد داشته‌باشید در زمینه جنگل‌های ابر تولید محتوا انجام دهید، به شما پیشنهاد می‌کنیم سایت رایا مارکتینگ را انتخاب کنید زیرا با داشتن نویسندگان متخصص، سفارش شما را با بیشترین کیفیت و در کم‌ترین زمان ممکن تحویل خواهند داد.