اهداف، موضوعات و کاربرد روانشناسی سلامت
روانشناسی سلامت به دنبال تاثیر و ارتباط عوامل فرهنگی، اجتماعی، روان شناختی و رفتاری بر روی سلامت و یا بیماری انسان است. به طور ساده تر علمی است که تاثیر اتفاق‌های پیرامون را بر روی جسممان بررسی می‌کند. در واقع حیطه‌ی کاری علم روانشناسی سلامت بر روی روان ما نیست، بلکه روی سلامتی و یا بیماری جسممان است. روانشناس سلامت بر روی موارد زیادی کار می‌کند که برای آشنایی بیشتر شما با آن به چند مورد اشاره می‌کنیم. بطور مثال یکی از مواردی که روانشناسان سلامت مطالعه می‌کنند، نحوه‌ی اثر باورها، رفتارها و افکار بر روی سلامت است. و یا به مطالعه‌ی نحوه‌ی رفتار یک بیمار سرطانی با بیماری‌اش می‌پردازند.
در این مقاله به اهداف روانشناسی سلامت، موضوعات مورد مطالعه در روانشناسی سلامت، چگونه روانشناسی سلامت می‌تواند کمک کند؟ و کاربرد روانشناسی سلامت در درمان خواهیم پرداخت. اگر خودتان نیز بخواهید در این زمینه با کاهش هزینه تولید محتوا انجام دهید، پیشنهاد ما انتخاب سایت رایا مارکتینگ می‌باشد.
اهداف روانشناسی سلامت
به طور کلی هدف اصلی روانشناسی سلامت را می‌توان بالا بردن سطح سلامت مردم جامعه دانست. یکی از روش‌هایی که به این هدف کمک می‌کند، همکاری با پزشکان و پرستاران در بیمارستان‌ها است. روانشناسان سلامت، رفتار صحیح و لازم با یک بیمار و فردی که یک خبر ناگوار و یا اطلاعات مهمی را قرار است بشنود را آموزش می‌دهند. به این صورت می‌توان از بسیاری بیماری‌ها پیشگیری کرد که این امر مهم به بالا رفتن سطح راندمان درمانی نیز کمک شایانی می‌کند. یکی دیگر از اهداف روانشناسان سلامت، کمک به بیماران برای کنار آمدن با مشکلات جسمی و بیماری است. این کار در کنار حمایت عاطفی از خانواده‌ها و مطالعه بر روی عوامل روانشناختی انجام می‌شود.
موضوعات مورد مطالعه در روانشناسی سلامت
با بالا رفتن سطح اعتیاد، مصرف نوشیدنی‌های الکی، استرس بالا، چاقی و موضوعاتی نظیر این موارد و تاثیر آنها بر سلامت افراد و جامعه، علم روانشناسی سلامت به علمی مهم و کاربردی تبدیل شده‌است. مهم‌ترین موضوعات مورد مطالعه‌ی امروز این روانشناسان عبارت است از :
اعتیاد
یکی از پرخطرترین رفتارها، اعتیاد است که باعث به خطر افتادن سلامت جسمی و حتی روانی جامعه می‌شود. این رفتار نه تنها خود فرد بلکه خانواده‌ی وی را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد. متخصصان روانشناسی سلامت با مطالعه در مورد نحوه‌ی اثر اعتیاد بر زندگی، شناخت انواع مواد مخدر پرمصرف و مواردی مشابه این موضوعات از اعتیاد پیشگیری می‌کنند.
استرس
استرس یکی از شایع‌ترین و به طبع مهم ترین حوزه ی کاری روانشناسان است. امروزه سطح استرس جامعه به شکل سرسام آوری افزایش یافته است. از استرسی که نوجوانان برای کنکور دارند گرفته تا استرس جوانان برای آینده‌ی شغلی و زندگی. با افزایش استرس، هورمون‌هایی از غده‌ی فوق کلیه به بدن ترشح می‌شود ( مانند کورتیزول (Cortisol)) تا از وی در برابر عامل خطر محافظت نماید. افزایش مداوم و بلند مدت این هورمون‌ها سبب کاهش قدرت ایمنی بدن می‌شود و درنتیجه شخص به راحتی بیمار می‌شود و برای مدت‌های طولانی نیز بیمار می‌ماند. علاوه بر این مشکلات و بیماری‌های جسمی شرایط پدید آمدن بیماری‌های روانی مانند افسردگی نیز بیشتر محیا می‌شود.
اضافه وزن
امروزه فشارهای زیادی برای داشتن وزن ایده‌آل به افراد وارد می‌شود که در بسیاری از موارد نتیجه‌ی مطلوبی به دنبال ندارد. از طرفی اضافه وزن، خود نیز در بالا بردن احتمال ابتلا به بیماری را افزایش می‌دهد. روانشناسان سلامت به پیشگیری از آن پرداخته و به افراد دارای اضافه وزن کمک می‌کنند تا بتوانند بدون فشار روانی به وزن ایده آل خود برسند.
ارتقاء و حفظ سلامتی و پیشگیری از بیماری
در حالی که بار بیماری‌های مزمن در سراسر جهان به سرعت در حال افزایش است، بسیاری از این موارد قابل پیشگیری هستند. تحقیقات اپیدمیولوژیک (Epidemiology) نشان داده‌است که پیشگیری اولیه (به عنوان مثال، کاهش عوامل خطر بیماری قلبی عروقی) موثرتر از پیشگیری ثانویه برای کاهش مرگ و میر ناشی از بیماری‌های قلبی عروقی است. روانشناسی سلامت با شناسایی رفتارهای خاص (مانند سیگار کشیدن، رژیم غذایی نامناسب، عدم فعالیت بدنی، حضور در غربالگری پزشکی) و هدف قرار دادن آنها برای تغییر، سهم بزرگی در کاهش عوامل خطر بیماری در جمعیت‌ها دارد.
روانشناسی سلامت بر مکانیسم‌های روانشناختی (مانند دانش، نگرش‌ها، شناخت‌ها) و تأثیرات اجتماعی که ممکن است مانع از تغییر شوند و منجر به الگوهای رفتاری ناسالم پایدار شوند، تمرکز دارد. درک بهتر این فرآیندها به شناسایی راه‌های بهینه برای حمایت از افراد برای خروج از چنین روال‌های ناسالمی و برای مثال، ترک سیگار یا افزایش مصرف میوه کمک می‌کند. توسعه و استفاده از برنامه‌های کاربردی سلامت الکترونیک در این زمینه به طور پیوسته افزایش یافته‌است و ارائه تکنیک‌های تغییر رفتار از طریق برنامه‌ها و دستگاه‌ها فرصت بسیار جالبی را برای روانشناسی سلامت فراهم می‌کند.
نظریه‌های درد و روش‌های کنترل آن
بدیهی است که همه ما با درد آشنا هستیم، اما آیا واقعاً درک می‌کنیم که درد چیست و چگونه بر ما تأثیر می‌گذارد؟ روانشناسی سلامت به شما در مورد مسیرهای مختلف درد و نحوه فعال شدن آنها آموزش می‌دهد. درد چیزی است که همه ما آن را تجربه می‌کنیم و درک روش‌هایی که در آن درد را تجربه می‌کنیم می‌تواند به ما در کاهش آن کمک کند.
رفتارهای سلامتی مثبت
امیدوارم همه ما رفتارهای سلامتی (Health Behaviors) مثبت را انجام دهیم، اما مطمئن هستم که اینطور نیست. من مطمئناً می‌دانم که اکثر ما حداقل در مورد چند مورد منفی مقصریم. برای من این خواب کافی نیست، اما بسیاری از رفتارهای سلامتی کمتر واضح دیگر وجود دارد که انجام آنها سخت‌تر است. این دوره به شما کمک می‌کند تا این رفتارها و نحوه تمرین آنها را بیاموزید.
مداخلات روانی
مشکلات روانی مختلف مستلزم انواع مختلفی از مداخلات روانشناختی است. همین امر را می‌توان در مورد مشکلات سلامتی نیز گفت. مشکلات مختلف سلامتی به طور متفاوتی تحت تأثیر عوامل روانشناختی مختلف قرار می‌گیرند و بنابراین نیاز به مداخلات روانشناختی متفاوتی دارند.
توانبخشی
اعتیاد به مواد مخدر یکی دیگر از موضوعات این دوره است که متأسفانه افراد زیادی را در سراسر جهان تحت تأثیر قرار می‌دهد. در این دوره، روش‌های مختلفی را که برنامه‌های توانبخشی کار می‌کنند، پوشش می‌دهید تا بتوانید ببینید چه چیزی می‌تواند مؤثرترین باشد. چه کسی می‌داند؟ شاید بتوانید بر روی آموختههای خود بنا کنید و روش جدیدی برای درمان اعتیاد ایجاد کنید!
سازگاری با بیماری مزمن
یکی از سخت‌ترین جنبه‌های تشخیص بیماری مزمن، سازگاری با آن از نظر روانی است. از آنجایی که هیچ درمانی وجود ندارد، افراد باید یاد بگیرند که با عوامل استرس زای اضافی مانند افزایش توجه پزشکی، درد یا سایر مسائل علامتی مقابله کنند.
مراقبت از پایان زندگی
به روشی مشابه که بیماران باید خود را با بیماری‌های مزمن وفق دهند، آنها نیز باید خود را با این واقعیت وفق دهند که به زودی تسلیم بیماری خاصی خواهند شد. مداخلات روانشناختی مرتبط با مراقبت‌های پایان زندگی بسیار جالب هستند، زیرا لزوماً بر پیامد سلامتی مثبت تمرکز نمی‌کنند، بلکه بیشتر بر یک پیامد روانشناختی کاملاً مثبت تمرکز می‌کنند.
چگونه روانشناسی سلامت می‌تواند کمک کند؟
مسائل رایجی که توسط روانشناسان سلامت درمان می‌شود عبارتند از استرس، وزن یا مدیریت درد، ترک سیگار، و یا مرتبط با سلامتی. روانشناسان سلامت می‌توانند به افراد در تغییر رفتارهای مشکل ساز برای بهبود سلامت و رفاه کلی خود کمک کنند. افرادی که اخیراً متوجه شده‌اند که دارای یک بیماری مزمن پزشکی هستند نیز ممکن است روانشناسی سلامت را مفید بدانند، زیرا می‌تواند به آنها کمک کند تا در پذیرش تشخیص و تغییر سبک زندگی خود برای مدیریت مؤثر این بیماری تلاش کنند. علاوه بر این، روانشناسان سلامت می‌توانند به افراد مبتلا به بیماری‌های پایانی کمک کنند تا در صورت مشکل با آن کنار بیایند.
روانشناسی سلامت از یک مدل برای درمان استفاده می‌کند، به این معنی که عوامل بیولوژیکی، روانی و اجتماعی بهزیستی در نظر گرفته می‌شود. مدل زیست روانی-اجتماعی به ویژه در روزگار کنونی مهم است، زیرا علل عمده بیماری و مرگ در طول زمان تغییر کرده‌است. در قرن‌های قبل، بسیاری از مردم بر اثر عفونت‌ها یا بیماری‌هایی که کنترل آنها دشوار بود، مانند آنفولانزا یا طاعون، جان خود را از دست دادند.
در حال حاضر، شایع‌ترین علل مرگ، بیماری‌های مزمنی هستند که در مواقعی با انتخاب‌های سبک زندگی یا رفتارهایی مرتبط هستند که می‌توانند تأثیر منفی بر سلامتی داشته باشند. مدل زیست روانی اجتماعی مورد استفاده در روانشناسی سلامت می تواند به افراد کمک کند تا کنترل رفتارهای خود را برای ارتقاء سلامت و جلوگیری از بیماری یا بیماری در دست بگیرند.
به شما پیشنهاد می‌کنیم مقاله "تولید محتوا برای روانشناسی سلامت" را نیز مطالعه کنید تا در این زمینه دید قوی و کاملی به‌دست آورید.
کاربرد روانشناسی سلامت در درمان
حتی درمانگرانی که به طور خاص به عنوان روانشناس سلامت معرفی نمی‌شوند، می‌توانند اصول روانشناسی سلامت را در کار خود بگنجانند. این غیرمعمول نیست که مردم در مورد نگرانی ها یا ترس های خود در مورد سلامت خود در درمان صحبت کنند، و درمانگران ممکن است در مورد چگونگی تأثیر عوامل روانی بر سلامت جسمانی آموزش هایی ارائه دهند. به عنوان مثال، به طور گسترده‌ای شناخته شده‌است که استرس مزمن می‌تواند باعث مشکلات فیزیکی، از جمله سردرد، درد و مشکلات قلبی شود. هنگامی که یک درمانگر به افرادی که با آنها کار می‌کنند در مورد پیامدهای مشکلات سلامت جسمانی یا اینکه چگونه عوامل روانی می توانند بر سلامت تأثیر بگذارند آموزش می‌دهد، از جنبه‌های روانشناسی سلامت استفاده می‌کند.
ارتباط ذهن و بدن، یکی دیگر از جنبه‌های مهم روانشناسی سلامت که اغلب در درمان استفاده می‌شود، شامل بررسی ارتباط بین احساسات و رفتار افراد است. بحث در مورد این ارتباط معمولاً در درمان اتفاق می‌افتد. برای مثال، افرادی که با پرخوری سروکار دارند، ممکن است با یک درمانگر بررسی کنند که چه احساساتی باعث ایجاد یک قسمت از پرخوری می‌شود. تکنیک‌هایی مانند بیوفیدبک نیز در روانشناسی سلامت پایه و اساس دارند.
سخن آخر
بسیاری از موضوعات تحت پوشش روانشناسی سلامت ممکن است مستقیماً اکنون بر شما تأثیر بگذارد یا احتمالاً در آینده بر شما تأثیر بگذارد. با پوشش مقالات اخیر در مورد این موضوعات، می‌توانید ببینید چه چیزی از نظر سلامتی و روانشناسی کار می‌کند و چه چیزی کار نمی‌کند. حتی اگر معتقدید روانشناسی تاثیری بر سلامتی ندارد، حداقل می‌توانید از تکنیک‌های روانشناسی برای کاهش استرس و ارتقای رفتارهای سلامت استفاده کنید.
در صورتی‌که قصد داشته‌باشید در زمینه روانشناسی سلامت تولید محتوا انجام دهید، به شما پیشنهاد می‌کنیم سایت رایا ماکتینگ را انتخاب کنید زیرا با داشتن نویسندگان متخصص، سفارش شما را با بالاترین کیفیت و در کوتاه‌ترین زمان ممکن تحویل خواهند داد.